‘Bouwen onder kwaliteitsborging is flexibeler’

Architect Liesbeth Janson (Studio Huijgens) hoeft niet meer te worden overtuigd van nut en noodzaak van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Zij heeft al sinds 2016 ervaring met het bouwen volgens de Wkb-systematiek, via pilotprojecten in Delft. Afgelopen voorjaar is het tweede appartementengebouw opgeleverd dat Janson ontwierp in Nieuw Delft (spoorzone): negen appartementen en een studio. Beide zijn cpo-projecten, dus in collectief particulier opdrachtgeverschap tot stand gekomen. Juist bij dit soort projecten vraagt de opdrachtgever vaak om aanpassingen tijdens de bouw. Janson: ‘Als je bouwt volgens de Wkb, kun je veel flexibeler zijn met die aanpassingen. Het bouwplan ligt op het aanvraagmoment van de omgevingsvergunning alleen vast op uitgangspunten bestemmingsplan en Welstand. De kwaliteitsborger toetst elke planfase mee, dus als tijdens de planvoorbereiding iets wijzigt gaat dat direct mee in de volgende beoordeling. De onafhankelijke kwaliteitsborger toetst die vervolgens op praktische uitvoerbaarheid, op veiligheid en op de voorschriften uit het Bouwbesluit.’

Inmiddels is Janson gestart met het derde cpo-project in Delft (Nieuw Delftse Poort), opnieuw met een onafhankelijke kwaliteitsborger op voorstel van de gemeente. ‘De kwaliteitsborger toetst het gebouw op honderden punten, de meeste natuurlijk tijdens de uitvoering, maar ook de ontwerpstukken worden in de aanloopfase op vaste onderdelen gecheckt.  Als architect word je daar scherper van, maar als bouwer ook. De aansprakelijkheid voor de uitvoeringskwaliteit ligt bij de bouwer. Er zijn daarom bij aannemers zelf ook interne kwaliteitscontroleurs, zodat het vaak nog zoeken is naar de beste methode waarop deze controle gemeenschappelijk wordt gedeeld en behandeld. Dat proces wordt dankzij de kwaliteitsborger steeds beter beheerst. Zo wordt bijvoorbeeld letterlijk elke geplaatste ruit gecontroleerd op het voorgeschreven glastype. Voorheen gebeurde dat misschien niet altijd. Het is in het belang van alle partijen dat de kwaliteitsborger er op veel momenten langs loopt. Niemand zal nu meer een leidingschacht sluiten zonder dat er foto’s zijn gemaakt om aan te kunnen tonen dat de brandveiligheid in orde is.’

Hogere kosten?
Een kwaliteitsborger moet uiteraard ook worden betaald. Je zou dus kunnen denken dat de Wkb kostenverhogend gaat werken in de bouw, maar Janson heeft ervaren dat dit niet het geval hoeft te zijn. Zo heeft de gemeente Delft de bouwleges voor de Wkb-pilotprojecten met 10 procent verlaagd, waaruit de kosten voor de borger konden worden betaald. Een ander gunstig effect is dat er misschien minder faalkosten worden gemaakt, omdat er voortdurend tijdens de bouw wordt gecontroleerd of er volgens het bestek en Bouwbesluit wordt gewerkt. Janson: ‘Je wil niet weten hoeveel er vaak gesloopt moet worden omdat er niet volgens de tekening wordt gebouwd.’

Wel vraagt de Wkb-systematiek extra energie – lees: werkuren – van alle betrokken partijen, maar, zegt Janson, dat is vooral een kwestie van met elkaar uitvinden hoe je omgaat met de vereiste kwaliteitstoetsing. Een open startoverleg met alle betrokkenen voor de aanvang van de bouw is een must, om afspraken, verwachtingen en werkwijze af te stemmen. ‘Waar ligt de balans tussen controle en eigen verantwoordelijkheid? Wordt er gemuggenzift of worden er terechte aanpassingen gevraagd?’

Tot nu toe heeft Janson samengewerkt met PlanGarant als kwaliteitsborgers. Maar, ook zzp’ers verschijnen op deze markt, onder andere architecten die zich laten omscholen. Daar schuilt wat Janson betreft ook een gevaar in: dat zij te veel met de blik van een architect naar een project kijken, terwijl er een bredere toetsing wordt gevraagd. Janson geeft daarom de voorkeur aan een toetsingsorganisatie met verschillende disciplines, ‘al wil je natuurlijk niet dat de plantoetsers een tweede overheid worden’.