In 2014 is het pilotproject Zeeburgereiland gestart. In het project hebben de gemeente Amsterdam en De Alliantie samen gezocht nieuwe vormen van samenwerking die leiden tot meer flexibiliteit en snellere bouw. Een belangrijk onderdeel van de pilot was de gebruikmaking van een private kwaliteitsborger. Deze pilot voorziet anders dan in de toekomstige Wkb nog wel in een duidelijke rol voor de gemeente als vergunningverlener. In het kader van het leerproces kijkt de gemeente op afstand mee, zowel in toetsing als in toezicht. Overigens is het project in zijn volle breedte veel meer dan alleen private kwaliteitsborging. Omdat ook procesafspraken zijn gemaakt over welstand en bestemmingsplan past de pilot teven binnen het experiment ‘Eenvoudig beter’ in het kader van de nieuwe Omgevingswet.
Cobouw schreef op 28 september naar aanleiding van het eindrapport een artikel waarin met name wordt ingegaan op het ingrijpen door de gemeente en private borger op het werk van de aannemer. De leerpunten, zoals het feit dat een aannemer gedurende het project ook zelf de wapening is gaan controleren voor de stort, worden in het artikel niet besproken.
Een van de belangrijkste leerpunten van de pilot tot nu toe is dat partijen moeten wennen aan de nieuwe rollen. De rol van de uitvoerder van het bouwbedrijf is daarin misschien wel de meest cruciale. Uit de pilot blijkt dat een actieve rol van de uitvoerder nodig is om kwaliteitsborging soepel en effectief te laten verlopen. Dat betreft het bewustzijn van de eigen rol bij het realiseren van bouwkwaliteit, maar ook de bereidheid om je kwetsbaar op te stellen door gelegenheid te geven voor controle door de kwaliteitsborger. Het gevolgde project laat ook zien dat uitvoerders groeien in die rol. Stadsdeel Oost van de gemeente Amsterdam laat weten dat de kwaliteitsborging in het nog doorlopende project op dat punt nog steeds een positieve ontwikkeling te zien geeft.
Natuurlijk is niet alles vlekkeloos verlopen en dat mag in een pilot; het gaat om een voor alle partijen nieuwe situatie en die is immers bedoeld om ervan te leren. Het maken van fouten heeft wel grenzen en door adequaat optreden van de gemeente tijdens het toezicht op die momenten, dat het project daarom vroeg, is voorkomen dat fouten zouden leiden tot gebreken. Kwaliteitsborger en bouwers hebben daaruit kunnen leren, dat zij op een aantal punten scherper moeten zijn en duidelijker moeten optreden. Voor de toekomstige situatie onder de Wkb, waarbij de rol van het bevoegd gezag nog wat verder naar de achtergrond gaat, moet dat leerproces gestimuleerd worden en blijven en moet helder zijn wanneer en hoe de kwaliteitsborger aan de noodrem kan en moet trekken.
De gekozen procesaanpak waarbij duidelijke (ruimtelijke) kaders aanwezig zijn en de opdrachtgever zelf zorgdraagt voor de kwaliteitsborging is zonder meer succesvol te noemen. Het gehele project zal jaren eerder dan voorzien zijn gerealiseerd. Dat is voor De Alliantie een belangrijk winstpunt, maar ook voor de gemeente betekent het dat een groot project in crisistijd kon worden opgepakt. De tijdwinst is mede het gevolg van een efficiënter ontwerpproces door de inzet van de kwaliteitsborger.
De evaluatie van de pilot Zeeburgereiland is het lezen in het rapport 20160905-rapportage-pilot-zeeburgereiland-definitief.